ΜΟΥΓΚΡΙ

Ονομασία: Μούγκρι (Πλατ./ντ.)
Είδος καρστικής μορφής: Σπηλαιοβάραθρο
Τόπος
Νομός: Ρεθύμνου
Δήμος: Γεροποτάμου
Χωριό: Σίσες
Ορεινό συγκρότημα: Κουλούκωνα, ύψωμα Κουφωτό
Τοποθεσία: Μούγκρι
Υψόμετρο: 253μ.

Σπηλαιογραφία
Διαστάσεις: Δεν μετρήθηκε με ακρίβεια.
Στοιχεία εισόδου: Εντυπωσιακή είσοδος ημικυκλικής διατομής με μια μεγάλη κολόνα στη μέση περίπου, που διακόπτει το ενιαίο της άνοιγμα, σχηματίζοντας δύο πόρους σε σχήμα οφθαλμών. Η μέγιστη διάσταση πόρου είναι 2 x 2μ.
Περιγραφή: Το μεγαλύτερο σε μήκος και πλέον επιβλητικό σπηλαιοβάραθρο του Κουλούκωνα. Διαθέτει συνολικά 5 μεγάλες αίθουσες και έντονη κλίση εδάφους που σε κάποια σημεία γίνεται κατακόρυφη. Αμέσως μετά την είσοδο, προχωρώντας μέσα από χαμηλό πέρασμα στα δεξιά, ανοίγεται μικρή αίθουσα όπου φωλιάζει αποικία νυχτερίδων. Ακριβώς μπροστά (από την αίθουσα της εισόδου) και στο βάθος, διακρίνεται η μεγάλη αίθουσα του σπηλαίου η οποία προσεγγίζεται από τρίτο πέρασμα στα αριστερά. Εδώ επίσης διαμορφώνεται μικρή αίθουσα κεκλιμμένη, στην οποία υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση αργίλλου. Στο βάθος αυτής της αίθουσας υπάρχει στενό κατηφορικό πέρασμα που οδηγεί σε μια τέταρτη μεγάλη στολισμένη αίθουσα. Από εδώ, διανύοντας μικρή πορεία κάτω και μέσα από περάσματα που δημιουργούν οι κολόνες, οι σταλακτίτες, οι σταλαγμίτες και τα παραπετάσματα, οδηγούμαστε στην τελευταία, μεγαλύτερη και πιο όμορφη αίθουσα του σπηλαίου. Στις παρυφές αυτής υπάρχουν σχηματισμοί μεγάλων λιθωματικών λεκανών (έως και 3 μέτρων), καθώς και άλλοι, τύπου bottlebush(+), που φανερώνουν ότι σε άλλες εποχές το τμήμα αυτό του σπηλαίου βρισκόταν μέσα σε νερό.
Λιθωματικός διάκοσμος: Πολύ εντυπωσιακός και ογκώδης σπηλαιοδιάκοσμος, ιδιαίτερα στη μεσαία και στην τελευταία αίθουσα του σπηλαίου. Οι σημαντικότερες μορφές του είναι οι ρευματόλιθοι, οι λιθωματικές λεκάνες, οι κουρτίνες, οι κολόνες, οι σταλακτίτες, οι σταλαγμίτες, τα κοραλλοειδή και λιγοστοί ελικτίτες.

Γεωλογία
Σχηματισμός / προέλευση: Αναπτύσσεται μέσα στα κατώτερα μέλη της ομάδας των πλακωδών ασβεστόλιθων, κατά μήκος ενός από πολλά ρήγματα που επηρέασαν την περιοχή.
Στοιχεία υδρολογίας: Σταγονορροή την περίοδο κυρίως των βροχοπτώσεων, καθώς και μικρές εισροές νερού στο βαθύτερο σημείο του σπηλαίου.

Ανθρωπολογικά στοιχεία
Σύμφωνα με πληροφορίες του Ε. Πλατάκη, βρέθηκε επιγραφή εντός του σπηλαίου με λατινικά γράμματα. Θρύλοι που διασώζονται και στις μέρες μας, θέλουν το σπήλαιο να κατοικείται από διαβόλους(++).

Ιστορικό εξερεύνησης
Ήταν ανέκαθεν γνωστό στους ντόπιους της περιοχής. Καταγράφηκε από τον Ε. Πλατάκη στο έργο του 'Σπήλαια και άλλαι καρστικαί μορφαί της Κρήτης' με κωδικό 1917. Εξερευνήθηκε και χαρτογραφήθηκε το 1992 από το Τ.Κ. ΕΣΕ.



(+) Δεν υπάρχει αντίστοιχη μετάφραση στα ελληνικά. Υποδηλώνει σταλακτίτη σε σχήμα λεπτού μπουκαλιού καλυμμένο από αγκαθωτούς σταλακτιτικούς σχηματισμούς μορφής ποπ-κορν.
(++) Πληροφορία: Μανώλης Κλάδος, Δοξαρό 2008.